“Eerst maken we onze gewoonten,
dan maken onze gewoonten ons.”
Gewoonte 1: Wees proactief - Je maakt je eigen keuzes
Hoewel we niet kunnen bepalen wat er allemaal op ons afkomt, kunnen we wel kiezen hoe we daarmee omgaan. Maar nemen kinderen en volwassenen die keuzevrijheid ook serieus? Als iets fout dreigt te gaan, hoe kun je daar dan zelf iets aan doen in plaats van iemand anders de schuld te geven? Als leraar kun je kinderen leren initiatief te nemen en keuzes te maken. Door ze hun eigen verantwoordelijkheid te geven, krijgen ze steeds meer regie over hun eigen leven.
Gewoonte 2: Begin met het einddoel voor ogen - Maak een plan
Het is belangrijk dat leerlingen leren om niet zomaar ergens aan te beginnen, maar eerst doelen te stellen. Dat ze een stappenplan kunnen bedenken voor het bereiken van dat doel. Hierdoor wordt het nut van leren duidelijk voor leerlingen, leren ze gestructureerd werken en zelfstandiger te worden.
Gewoonte 3: Belangrijke zaken eerst - Eerst werken, dan spelen
Om ervoor te zorgen dat je belangrijke dingen ook daadwerkelijk doet, moet je ze plannen. Deze gewoonte is belangrijk om te leren. Net als de mindset die erbij hoort: omarm dat jij de regie hebt op de dag in plaats van andersom. Een duidelijke dag- en weekplanning geeft rust; het brein houdt van regelmaat. Plannen is ook van belang na schooltijd: voor sporten, het verzorgen van huisdieren, enzovoort.
Gewoonte 4: Denk win-win - Zoeken naar voordeel voor iedereen
Dat klinkt volwassen: win-win. Toch kunnen ook kinderen en tieners hier veel aan hebben. Als je een ruzie of een verschil van mening hebt, zoek je een oplossing die voor alle partijen goed is. Denk hierbij bijvoorbeeld ook aan het voorkomen of oplossen van pestgedrag.
Gewoonte 5: Eerst begrijpen, dan begrepen worden - Luister voordat je praat
Praten met of praten tegen elkaar, dat is het verschil. Als volwassenen zijn we vaak geneigd om bij problemen de oplossing direct aan te dragen. Wij zijn immers volwassen en ervaren. Het effect is dat leerlingen zich geen eigenaar voelen van de oplossing en deze daarom niet uitvoeren. Ook bij leerlingen zelf zien we dat ze vooral vanuit hun eigen beelden de samenwerking met elkaar aangaan. Groepswerk, werkstukken en presentaties verlopen daarom vaak moeizaam, er is onenigheid en de resultaten vallen tegen. Empathisch leren luisteren helpt en is ontzettend belangrijk voor goede relaties met anderen.
Gewoonte 6: Synergie - Samen is beter
Synergie draait om samenwerken: hoe je samen tot de beste oplossing komt. De goede dingen van een ander zien en gebruiken. Als je het standpunt van de ander echt probeert te begrijpen en het eigen standpunt los kunt laten, dan ontstaat er ruimte voor nieuwe – en betere! – oplossingen. Het volgende stappenplan kan helpen:
1. Benoem het dilemma
2. Wat is jouw idee?
3. Wat is mijn idee?
4. Wat zijn andere ideeën die we kunnen bedenken?
5. Welk idee kiezen we?
Gewoonte 7: Houd de zaag scherp - Evenwicht voelt het best
Zorgen voor jezelf. Het klinkt zo logisch, maar zien we het de leerlingen ook doen? Hobby’s, spelen, sporten, even helemaal niets doen…. je hebt het nodig om bij te tanken. Bij jong zijn hoort ook experimenteren en je af en toe te buiten gaan aan ongezonde dingen. Weten leerlingen hoe ze goed voor hun lichaam moeten zorgen? Hoe verslavend sommige zaken zijn en welke gevolgen dat kan hebben? Dagen leerlingen zichzelf voldoende uit om creatief te zijn? Hoe helpen wij ze om hun weg te vinden in relaties met en gevoelens voor anderen? Om inspiratie te zoeken, te vinden en misschien zelfs uit te dragen?
Logische volgorde
De volgorde van de gewoonten is niet toevallig en wordt gevisualiseerd als een boom. Bij de wortels staan de eerste drie gewoonten; zij vormen de basis voor zelfstandig werken op school. Deze gewoonten gaan over JEZELF. Ze maken je initiatiefrijk enstevig, geven grip op sociale situaties en laten zien dat je een eigen verantwoordelijkheid hebt. De stam staat symbool voor jou en je relaties met anderen. Gewoonten 4, 5 en 6 gaan hierover. Gewoonte 7 gaat over goed voor JEZELF ZORGEN: het vinden van de innerlijke balans.
Het is bijzonder om te ervaren hoe makkelijk kinderen zich termen als proactief enwin-win eigen maken.De 7 gewoonten kunnen daarmee een praktisch handvat zijn voor scholen die hun curriculum uit willen breiden met het ontwikkelen van belangrijke levensvaardigheden.
